ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ – Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ

Το όνομά του σημαίνει το άνθος του χρυσού και το εμπνεύστηκε ο γνωστός βοτανολόγος Λιναίος ενώνοντας τις λέξεις χρυσός και άνθος, αν και οι παλαιότεροι το λένε Αγιοδημητριάτικο αφού βρίσκεται στις δόξες του κυρίως τον Οκτώβριο. Η προέλευσή του λέγεται ότι είναι από την μακρινή Ανατολή, την Κίνα όπου καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά τον 15ο αιώνα και στην συνέχεια αγαπήθηκε όσο κανένα άλλο άνθος Ιαπωνία.



Πρώτοι οι Ολλανδοί το έφεραν στην Ευρώπη όπου και καλλιεργείται εδώ και πολλά χρόνια ενώ στην Ελλάδα σπάνια υπάρχει κήπος ή μπαλκόνι χωρίς χρυσάνθεμα. Είναι το κυρίαρχο φυτό του φθινοπώρου και σε κατάλληλες συνθήκες μπορεί να διατηρήσει τα άνθη του μέχρι τα Χριστούγεννα.


Ποικιλίες

Στο εμπόριο υπάρχουν πολλές ποικιλίες, τις οποίες τις ξεχωρίζουμε ανάλογα το ύψος, το χρώμα αλλά και το σχήμα.

Χαρακτηριστικά

Είναι φυτό σκληρό πολυετές, ζωηρής βλάστησης και όρθιας ανάπτυξης, με ξυλώδεις βλαστούς που χάνει το φύλλωμα του το χειμώνα. Το ύψος του ξεκινά από τα 20 cm περίπου αλλά ξεπερνά και το 1,5 m ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους. Έχει πυκνό φύλλωμα που είναι λογχοειδές και πριονωτό, σκούρο πράσινο με γκριζοπράσινη την κάτω επιφάνεια, συνήθως χνουδωτό με μήκος 6-10 cm, με χαρακτηριστική οσμή.




Ο κεντρικός μίσχος των χρυσανθέμων χωρίζεται σε πολλούς μικρότερους που ο καθένας τους έχει 3 ή περισσότερα μπουμπούκια. Τα μπουμπούκια ανοίγουν σταδιακά και διαρκούν αρκετές ημέρες.
Το άνθος του ποικίλει από απλό έως σύνθετο και υπάρχει σε μία απέραντη ποικιλία χρωμάτων και μεγεθών. Υπάρχουν σφαιρικές ανθοδόχες με κατσαρά, κυρτωμένα ή στριφτά πέταλα. Το φάσμα των χρωμάτων εκτίνετε από άσπρο, κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο, ροζ, βιολετί ακόμα και καστανό.




Ανάλογα με το σχήμα και τη μορφή τους τα άνθη χωρίζονται σε 4 κατηγορίες: τα μονά (τύπου μαργαρίτας), τα άνθη τύπου ανεμώνας, τα σφαιρικά και τα μεγαλανθή. Τα φυτά που καλλιεργούνται για δρεπτό άνθος διακρίνονται στα μονανθή (έχουν ένα άνθος σε κάθε μακρύ στέλεχος) και στα πολύανθα (έχουν περισσότερα άνθη σε κάθε στέλεχος).
Πολλαπλασιάζεται με σπόρο και με μοσχεύματα. Ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα προτιμάται επιχειρηματικά. Το χρυσάνθεμο καλλιεργείται και σε υδροπονική καλλιέργεια.

Ανάπτυξη

Τα χρυσάνθεμα ευδοκιμούν σε όλα σχεδόν τα εδάφη αλλά προτιμούν πλούσιο χώμα, που να περιέχει άμμο και άργιλο και καλή αποστράγγιση. Δε θα πρέπει να γίνεται αλόγιστο πότισμα αλλά μόνο όταν το χώμα είναι ξερό καθώς το συχνό πότισμα μπορεί να προκαλέσει σάπισμα των ριζών. Το ριζικό τους σύστημα είναι πλούσιο κι έτσι καταφέρνουν να εκμεταλλεύονται καλά την υγρασία του εδάφους, κάτι που τα κάνει αρκετά ανθεκτικά στις ζεστές θερμοκρασίες. Τα χρυσάνθεμα χρειάζονται απευθείας ηλιακό φως για να φθάσουν σε ανθοφορία και αντέχουν τόσο τον ήλιο όσο και τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Σε σκιά αποκτούν λεπτούς και αραιούς βλαστούς, με λίγα άνθη. Ο τρόπος άνθησης του χρυσάνθεμου έχει άμεση σχέση με τη διάρκεια φωτισμού του φυτού, δηλαδή η μικρή διάρκεια της ημέρας προκαλεί την ανθοφορία μετά την πάροδο 6-15 εβδομάδων, ανάλογα με την ποικιλία. Το χρυσάνθεμο ανθίζει όταν μικραίνει η ημέρα.




Ασθένειες και Εχθροί

Ελέγχετε τακτικά το φυτό, στις νέες κορυφές ή στο κάτω μέρος των ανθισμένων λουλουδιών για μαύρα ή πράσινα μυγάκια, τη λεγόμενη μελίγκρα που δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στα χρυσάνθεμα. Σε μια τέτοια περίπτωση, απομονώστε το άρρωστο φυτό ώστε η ασθένεια να μην μεταδοθεί και στα υπόλοιπα φυτά σας.

Μπορείτε να δοκιμάσετε οικολογικές λύσεις για την καταπολέμηση του, όπως να διαλύσετε 3-4 σταγόνες απορρυπαντικού πιάτων και λίγο μπλε οινόπνευμα σε ένα ψεκαστήρα με χλιαρό νερό και ψεκάστε το φυτό σας. Επαναλάβατε τη διαδικασία μετά από 10-15 ημέρες και θα πρέπει να απαλλαγείτε από τα έντομα. Προσβάλετε επίσης από αφίδες, θρίπες, τετράνυχους, αγρόμυζα, νηματώδη και αλευρώδη.
Ποσβάλλονται και από μυκητολογικές ασθένειες όπου οι κυριότερες είναι η σήψη της βάσης των βλαστών, η βερτιτσιλλίωση, η σήψη των ανθέων, το ωίδιο κ.α.




Στον κήπο και στην γλάστρα

Τα χρυσάνθεμα είναι πανέμορφα είτε στον κήπο, είτε στην γλάστρα, είτε στο βάζο ως κομμένο λουλούδι.

Στην κηποτεχνία, τα έχουμε δει σε αρκετούς διάσημούς κήπους, συναντώντας τα σε διάφορες ποικιλίες. Είναι έτσι διαμορφωμένα σε ειδικούς χώρους για την ανάδειξή τους. Αν έχετε μεγάλο κήπο αξίζει ένα μέρος να αφιερωθεί σε αυτά, φυτεύοντας μεγάλες ποικιλίες διαφόρων ομάδων. Σε μικρότερους κήπους θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το μέρος που θα τα φυτέψετε, θα παραμένει την περίοδο της Άνοιξης και του Καλοκαιριού μόνο το φύλλωμα.

Σαν ποικιλία υπάρχουν στο εμπόριο και χρυσάνθεμα χαμηλά σε ύψος μέχρι και 40cm. Αυτά μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε, μέσα σε γλάστρες για να διακοσμήσετε κάποια είσοδο, αλλά και στο έδαφος δημιουργώντας αντιθέσεις με τον χλοοτάπητα σε μορφή κηλίδας. Καθώς επίσης και σε συνδυασμό με άλλα φυτά.

Αυτή την εποχή, θα βρείτε στην αγορά ολάνθιστα χρυσάνθεμα για να στολίσετε τον κήπο σας. Φυτέψτε τα στον κήπο σας, κοντά σε εισόδους, σε υπερυψωμένα παρτέρια (ζαρντινιέρες), όπου έχετε προγραμματίσει να μπαίνουν τα «εποχιακά σας ανθοφόρα», ή σε χαμηλές γλάστρες ή ζαρντινιέρες, στο μπαλκόνι ή στη βεράντα σας.

Μπορεί να συνδυαστεί με άλλα φυτά της ίδιας εποχής, όπως το καλλωπιστικό λάχανο ή τον πανσέ αλλά και με φθινοπωρινά αστράκια, με καλεντούλα, με αγρωστώδη, με κισσό και κωνοφόρα.


Φροντίδα

Κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας είναι καλό να απομακρύνονται τα μαραμένα λουλούδια για αναπτυχθούν νέα άνθη αλλά και για να φαίνεται το φυτό πιο όμορφο. Αφαιρέστε τα χαμηλά φύλλα που έχουν ξεραθεί και κόψτε τις κορυφές που μέχρι τώρα είχαν λουλούδια, λίγο πάνω από το σημείο που διακλαδώνεται ο κεντρικός μίσχος. Το φυτό βέβαια θα φανεί πολύ πιο άσχημο, αλλά πολύ γρήγορα θα πετάξει νέα κλαδιά στο σημείο που το κλαδεύτηκε αλλά και αρκετές παραφυάδες.
Αν είναι φυτεμένα σε γλάστρα, ποτίστε τα όταν το χώμα τους είναι ξερό στην επιφάνεια ή όταν δείτε τα φύλλα τους να αρχίζουν να κρέμονται.
Συνεχίστε να ποτίζετε όσο συχνά χρειάζεται για όλη τη διάρκεια του χρόνου, πιο αραιά βέβαια το χειμώνα και συχνότερα το καλοκαίρι.

Χρυσάνθεμα στο βάζο

Ένα μικρό τρικ για να διατηρήσετε περισσότερο τα χρυσάνθεμα στο βάζο είναι να διαλύετε μισή ασπιρίνη στο νερό του βάζου κάθε φορά που το αλλάζετε. Το νερό πρέπει να αλλάζετε κάθε μέρα, να αφαιρείτε τα φύλλα που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του νερού και να κόβετε τους μίσχους.

Μπορούν να φυτευτούν σε φυτοδοχεία και να στολίσουν εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους.