ΡΟΔΟΔΑΦΝΗ
Η πικροδάφνη ή ροδοδάφνη ( επιστημονική ονομασία Nerium oleander) ανήκει στο γένος Νήριον (Nerium) της οικογένειας των αποκυνίδων (Apocynaceae). Είναι αειθαλής, πολυετές θάμνος που φτάνει σε ύψος μέχρι 5 μέτρα. Τα φύλλα φτάνουν σε μήκος τα 12 εκ. και πλάτος τα 2 εκ. Φύονται ανά δύο ή τρία.
Είναι γραμμοειδή ως λογχοειδή, οξύληκτα, δερματώδη χρώματος σκούρο πράσινο. Έχει μονά άνθη χρώματος ροζ και κόκκινα. Υπάρχουν και ποικιλίες με άσπρα, κίτρινα, μωβ και διπλά άνθη που καλλιεργούνται. Η περίοδος ανθοφορίας ξεκινάει από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο.
Μύθοι και Πραγματικότητα
Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν νήριον ή νήρις. Ο Διοσκουρίδης την ονομάζει Ολέανδρουμ και οι Ρωμαίοι ροδοδάφνη ή πικροδάφνη. Οι πρώτοι Χριστιανοί την αποκαλούσαν λουλούδι του Αγίου Ιωσήφ.
Οι Ινδοί αποκαλούσαν το φυτό <φονιά των αλόγων> γιατί η γλυκιά γεύση των κλαδιών ξεγελούσε τα άλογα που τα έτρωγαν και πέθαιναν.
Ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι οι Μεσοποτάμιοι, τον 15ο αιώνα μ.Χ., πίστευαν στις επουλωτικές – θεραπευτικές ιδιότητες της πικροδάφνης.
Οι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν ένα μίγμα από πικροδάφνη και γλυκόριζα για να αντιμετωπίσουν τον πονοκέφαλο από το κρασί.
Στη Γαλλία χρησιμοποιούσαν τη σκόνη από το φλοιό και το ξύλο σαν ποντικοφάρμακο.
Απαιτήσεις
Είναι φυτό που δεν απαιτεί ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες, χαρακτηρίζεται ως φυτό σκληρό και ανθεκτικό. Μεγαλώνει σε ηλιόλουστα μέρη, αντέχει επίσης σε ελαφρώς υφάλμυρα εδάφη. Είναι όμως ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Η τοξικότητά της οφείλεται στην τοξική ουσία νηριίνη που έχει ως στόχο να προστατεύει το φυτό από τις επιθέσεις ζώων.
Οι τοξίνες βρίσκονται σε όλα τα μέρη του φυτού, αλλά περισσότερο συγκεντρώνονται στο χυμό του. Αν ο χυμός του έρθει σε επαφή με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα.
Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι κρατά τις τοξικές της ιδιότητες και μετά την αποξήρανση του φυτού.
Φαρμακευτικές ιδιότητες
Αναλόγως του μέρους του φυτού, η θεραπευτική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό έχει ως εξής:
Είναι γραμμοειδή ως λογχοειδή, οξύληκτα, δερματώδη χρώματος σκούρο πράσινο. Έχει μονά άνθη χρώματος ροζ και κόκκινα. Υπάρχουν και ποικιλίες με άσπρα, κίτρινα, μωβ και διπλά άνθη που καλλιεργούνται. Η περίοδος ανθοφορίας ξεκινάει από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο.
Μύθοι και Πραγματικότητα
Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν νήριον ή νήρις. Ο Διοσκουρίδης την ονομάζει Ολέανδρουμ και οι Ρωμαίοι ροδοδάφνη ή πικροδάφνη. Οι πρώτοι Χριστιανοί την αποκαλούσαν λουλούδι του Αγίου Ιωσήφ.
Οι Ινδοί αποκαλούσαν το φυτό <φονιά των αλόγων> γιατί η γλυκιά γεύση των κλαδιών ξεγελούσε τα άλογα που τα έτρωγαν και πέθαιναν.
Ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι οι Μεσοποτάμιοι, τον 15ο αιώνα μ.Χ., πίστευαν στις επουλωτικές – θεραπευτικές ιδιότητες της πικροδάφνης.
Οι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν ένα μίγμα από πικροδάφνη και γλυκόριζα για να αντιμετωπίσουν τον πονοκέφαλο από το κρασί.
Στη Γαλλία χρησιμοποιούσαν τη σκόνη από το φλοιό και το ξύλο σαν ποντικοφάρμακο.
Απαιτήσεις
Είναι φυτό που δεν απαιτεί ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες, χαρακτηρίζεται ως φυτό σκληρό και ανθεκτικό. Μεγαλώνει σε ηλιόλουστα μέρη, αντέχει επίσης σε ελαφρώς υφάλμυρα εδάφη. Είναι όμως ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Η τοξικότητά της οφείλεται στην τοξική ουσία νηριίνη που έχει ως στόχο να προστατεύει το φυτό από τις επιθέσεις ζώων.
Οι τοξίνες βρίσκονται σε όλα τα μέρη του φυτού, αλλά περισσότερο συγκεντρώνονται στο χυμό του. Αν ο χυμός του έρθει σε επαφή με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα.
Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι κρατά τις τοξικές της ιδιότητες και μετά την αποξήρανση του φυτού.
Φαρμακευτικές ιδιότητες
Αναλόγως του μέρους του φυτού, η θεραπευτική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό έχει ως εξής:
- Φύλλα και άνθη : Έχουν καρδιοτονωτική, αντιβακτηριδιακή, αντιμυκητιακή και αποχρεπτική δράση.
- Φλοιός βλαστού : Χρησιμοποιείται ως καθαρκτικό και αντιπυρετικό.
- Φλοιός ρίζας : Η παρασκευή λαδιού από τον φλοιό ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία της λέπρας και τις δερματικές παθήσεις.
Ως φυτικό υλικό ή εργαλείο στα χέρια του γεωπόνου ή του αρχιτέκτονα τοπίου, η πικροδάφνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην δημιουργία των εξωτερικών χώρων:
- Μεμονωμένα ή κατά ομάδες σε πάρκα, κήπους, νησίδες ή πρανή εθνικών ή άλλων δρόμων κ.λ.π. Στην περίπτωση αυτή, ο μελετητής έχει τη δυνατότητα να "παίξει" και με τις μορφές του φυτού. Δηλαδή να κάνει χρήση της θαμνώδους ή δενδρώδους μορφή της.
- Ως δένδρο θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν και την τάση του φυτού να αναπτύσσει παραφυάδες.
- Σε παραθαλάσσιες περιοχές ως προστατευτικός φράχτης για τα ευπαθή, σε υδροσταγονίδια της θάλασσας, φυτά
- Σε φυτοδοχεία για διακόσμηση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.
- Ως φυτό της δεύτερης ή τρίτης σειράς, αναλόγως του κλαδεύματος ή όχι, που θα εφαρμόσουμε.